Δευτέρα 22 Ιουλίου 2019








Σε αυτό το δοκίμιο ο πόθος εξετάζεται ως μια δύναμη εγγενής σε κάθε ύλη και κάθε ύπαρξη. Ο πόθος αυτός εκδηλώνεται μέσα από την έλξη –τον έρωτα– και μέσα από την απώθηση – το μίσος.
Ο έρωτας και το μίσος (παιδιά της επιθυμίας και όχι το αντίστροφο) διαιρούνται με τη σειρά τους δια δύο: στον έρωτα για τον εαυτό και στον έρωτα για τον άλλο, στο μίσος για τον εαυτό και στο μίσος για τον άλλο. Τέσσερις βασικές κινήσεις: δύο κινήσεις έλξης και δύο κινήσεις απώθησης, από τις οποίες προκύπτουν όλα τα πάθη, που εδώ αποκαλούνται απλά εμπειρίες του πόθου.
Οι εμπειρίες που απορρέουν από την προσκόλληση στον εαυτό όπως ο ναρκισσισμός ή ο εγωισμός, οι εμπειρίες που απορρέουν από την προσκόλληση στον άλλο, όπως το σεξ, ο έρωτας για τα αντικείμενα ή για τη γνώση, οι εμπειρίες που απορρέουν από το μίσος για τον εαυτό όπως ο μαζοχισμός, η ανορεξία, η αγωνία ή η απελπισία, οι εμπειρίες που απορρέουν από το μίσος για τον άλλο όπως η εκδίκηση, ο σαδισμός, η δολοφονία ή ο πόλεμος γίνονται στο βιβλίο αυτό αντιληπτές ως κόρες των δυνάμεων έλξης και απώθησης της επιθυμίας και δημιουργούν ένα ρεύμα γεμάτο αποχρώσεις και αντιφάσεις που δίνουν εξίσου πνοή στα πρόσωπα και στα πράγματα.
Απαλλαγμένο από ηθικές κρίσεις και παραλήψεις σχετικά με τις αβύσσους που αποτελούν την ανθρώπινη φύση, το βιβλίο αυτό εξερευνά τη γεωγραφία των παθών, όπου η αρνητικότητα αντιμετωπίζεται ως μια δύναμη βασική και απαραίτητη που δίνει πνοή εκ των έσω στη μηχανική της ζωής και στη ροή του σύμπαντος. Για το λόγο αυτό τα λεγόμενα αρνητικά και καταστροφικά πάθη έχουν εδώ την ίδια θέση με τα θετικά και συνεκτικά πάθη και για τον ίδιο λόγο αποφεύγονται έννοιες όπως διαστροφή, απόκλιση ή αρρώστια και ορίζεται μόνο αυτό που είναι στη ουσία οι εμπειρίες του πόθου-επιθυμίας.

Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2018






«…προχθές το βράδυ, κάποιος συνάντησε τον Δούκα,
Γύρω στα μεσάνυχτα, σε ένα στενό πίσω
Από την εκκλησία του Αγίου Μάρκου, με ένα πόδι
Ανθρώπινο στον ώμο του, φριχτά να ουρλιάζει.
Έλεγε ότι είναι λύκος, και η μόνη διαφορά του
Ήταν πως το δέρμα του λύκου έχει το τρίχωμα απ’ έξω,
Ενώ το δικό του από μέσα.
Τους πρόσταξε να τραβήξουνε σπαθί,
Τις σάρκες του να σκίσουν και να δουν».
Η Δούκισσα του Μάλφι Πρ. 5η, Σκ. 2η
    
Ο Τζων Γουέμπστερ (1580-1634), ο οποίος κατά τον Τ.Σ Έλιοτ: «…είχε με τον θάνατο εμμονή και έβλεπε το κρανίο κάτω από το δέρμα…», ήταν Άγγλος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, σύγχρονος του Σαίξπηρ.
Τα έργα του είναι διάσημα για την παρακμιακή ατμόσφαιρα και τη σκληρότητα των χαρακτήρων τους.



Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου 2015


Η κίτρινη ταπετσαρία (1892) είναι ένα φεμινιστικό μανιφέστο ενάντια στη σεξουαλική, κοινωνικο-οικονομική και ανθρώπινη υποτέλεια των γυναικών, στην επικρατούσα ανδροκρατούμενη ιδεολογία, αλλά ταυτόχρονα και το όραμα για ένα διαφορετικό μέλλον που ανοίγει τον δρόμο στην ατομική αυτονομία, τη γυναικεία απελευθέρωση του λόγου και της βούλησης, την ισότητα των δύο φύλων.

Σάββατο 7 Δεκεμβρίου 2013





Στον κλασικό κόσμο η θρησκευτική σκέψη, οι κοινωνικές συνήθειες, η διαφορετικότητα των ρόλων μεταξύ αρσενικού και θηλυκού, οι διαφωνίες και οι συμφωνίες ανδρών και γυναικών είχαν ως αποτέλεσμα μία ειδιαίτερη ερωτική τέχνη, η μελέτη της οποίας μας βοηθάει να κατανοήσουμε την πολύπλοκη φύση των κοινωνιών αυτών. Η συγγραφέας δεν παρουσιάζει εδώ ένα δοκίμιο σχετικά με τη σεξουαλικότητα στον Ελληνικό και Ρωμαϊκό κόσμο, αλλά μία διαδρομή στις οπτικές εικόνες του κλασικού ερωτισμού, όπου τα κείμενα λειτουργούν ως εικονογράφηση, προσπαθώντας να κατανοήσουν, να εξηγήσουν και πάνω από όλα να «ακούσουν» τις εικόνες. 
Αυτό το βιβλίο ερευνά τον ερωτισμό στην τέχνη του κλασικού πολιτισμού, από την ανακάλυψη του δημόσιου γυμνού μέχρι τη δημιουργία των δημοφιλών σκηνών της ομοφυλοφιλικής ερωτοτροπίας, από τη χρήση του φαλλού ως φυλαχτού μέχρι την εξερεύνηση της άγριας διαφορετικότητας του υπερφυσικού και μαγικού ερωτισμού...

Τρίτη 22 Οκτωβρίου 2013




Στην κόλαση του λαχανόκηπου

Δαιμονικά κωμικό βιβλίο από τον πατέρα της λογοτεχνίας του φανταστικούΤης Μαριας Τοπαλη


Ε.Τ.Α. ΧΟΦΜΑΝ
Η Μνηστή του Βασιλιά, ένα παραμύθι σχεδιασμένο εκ του φυσικού
μετ. Εύη Μαυρομμάτη
εκδ. Λαγουδέρα
«Δεν μου πήγαινε», έλεγε ο Γκαίτε για τον Ε.Τ.Α. Χόφμαν (1776-1822) – ευτυχώς μετά τον θάνατο του τελευταίου. Ο ολύμπιος θεός απέρριπτε, ως γνωστόν, ό,τι παρεξέκλινε από τη νόρμα. Και ο Χόφμαν, πολυτάλαντος, αλκοολικός, βασανισμένος, δεν θα γινόταν βέβαια πατέρας της λογοτεχνίας του φανταστικού αν ήταν άνθρωπος της νόρμας. Η επιρροή του έργου του πέρασε ταχύτατα τα σύνορα της γερμανικής γλώσσας και απλώθηκε στη Γαλλία, όπου ο Μπωντλαίρ τον αποθεώνει ως τον απόλυτο κωμικό, αλλά και στη Ρωσία, την Αγγλία και στην Αμερική (ο Πόου υπήρξε θαυμαστής του).
Η δαιμονική αίσθηση του κωμικού διακρίνει ιδιοφυΐες σαν τον Χόφμαν καθώς φωτίζουν αναφλεγόμενοι τις καταθλιπτικές επικράτειες της δεξιοτεχνίας και του καθωσπρέπει επαρχιωτισμού. Στη «Μνηστή του Βασιλιά» διακωμωδούνται ανελέητα τυπικοί χαρακτήρες και συνθήκες της γερμανικής επαρχίας: ο φοιτητής που πίνει, καπνίζει και γράφει στίχους· ο ξεπεσμένος αριστοκράτης σε ρόλο μυστικιστή-φιλοσόφου· η ενάρετη ενασχόληση με τις γεωργικές εργασίες.
Ο κόσμος του κακού, που με μαεστρία ξέρει να σκηνοθετεί καθαρά κινηματογραφικά ο Χόφμαν, κατοικείται εδώ από μοχθηρά, μικροσκοπικά πλάσματα που δεν είναι άλλα από τα στοιχειωμένα λάχανα, τα καρότα και τα ραπανάκια – ό,τι δηλαδή θεωρούμε συνήθως αγνό, ταπεινό και κάπως άνοστο, για να κινήσει υποψίες εμπλοκής σε νοσηρές και λάγνες περιπέτειες. Εδώ άλλωστε έγκειται η βασική κωμική συνθήκη, που δεν είναι άλλη από τη μετάλλαξη του αθώου λαχανόκηπου, του εύφορου βασιλείου της αφράτης και ροδαλής δεσποινίδας Αννούλας φον Τσάμπελτάου σε τόπο κυριαρχίας των άνομων ορέξεων του βασιλιά Δαύκου Καρότου του Πρώτου.


Αίθουσα βασανιστηρίων
Η λύση δίνεται σπαρταριστά, θυμίζοντας τον βάρδο Κακοφωνίξ (δεν είναι καθόλου περίεργο που λάτρεψαν τον Χόφμαν ειδικά οι Γάλλοι!). Δεν είναι τα ξόρκια του αλλοπαρμένου αλχημιστή-πατέρα, δεν είναι ο έρωτας του Αμάνδου, αλλά η κακοφωνία του τελευταίου που τρέπει οριστικά σε φυγή το κακόβουλο πνεύμα των λαχανικών. Κορυφαία σκηνή τυπικής α λα Χόφμαν υπερπαραγωγής, όπου «ακούμε» σχεδόν την έντονη μουσική της υπόκρουση, το όργιο που επικρατεί όταν οδηγείται ο βασιλιάς Καρότος στην κουζίνα, τόπο βασανισμού και εξόντωσης των λαχανικών: «Και τότε, από όλες τις κατσαρόλες, τα τσουκάλια και τα τηγάνια, ξεχύθηκαν σαν τη μαινόμενη στρατιά εκατοντάδες εκατοντάδων ασχημομούρικα κοντοστούπικα ανθρωπάκια... τον έριξαν ανάσκελα μέσα σε μια μεγάλη λεκάνη, τον ζεμάτισαν, χύνοντας πάνω του τον ζωμό απ’ όλα τα κατσαρολικά, και τον πασπάλισαν με ψιλοκομμένα αυγά, άνθη μοσχοκάρυδου και ψίχουλα ψωμιού.» Η επιμελημένη από τον Δ. Αλεξάκη (γνωστού από τις εξαιρετικές δίγλωσσες «Μεταφορές» του Γαβριηλίδη) έκδοση σε ωραία μετάφραση της Εύης Μαυρομμάτη, που εκπόνησε και εκτενή εισαγωγή, δίνουν άλλη μια γερή δόση στους ανά την Ελλάδα λάτρεις του Χόφμαν.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 13, ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2013